ŞEYH ÖMER DUDERİ’NİN HAYATI

  Aslen Hakkari ilinden olan Şeyh Ömer’in sülalesi, silsilesi buradan değişik nedenlerle batıya göç ederler.

 Çok kalabalık ve yöresinde nüfuzlu olan aile bireyleri, bilgi birikimlidir. Ailede tanınmış meleler, yönetici aile önderleri mevcuttur. Abbasi ve Emevi İslam devletleri dönemlerinde, batı ilelrine göç ederler. Bu geniş ve kalabalık ailenin bir kesimi Tilloya, Pervariye, Şemdinliye , Kozluğa, Silvan, Cimşa köyüne yerleşir. Cimşa köyüne yerleşenlerden, bir kesim Diyarbakır’ın Kulp ilçesi Duderya köyü (Bab-ı Canika) Bavicanka mezrasına yerleşirler. Şeyh Ömer burada dünyaya gelir.

 Şeyh Ömer’in aile silsilesi, seceresi en eski aile reisinden başlamaküzere soy kütüğü aşağıda belirtilen gibidir:

1. Şemdin Ağa, Kozluk’ta ikamet eder.

2. Şeyh Muhammede Cımşai

3. Mele Feyad

4. Mele Resul

5. Mele Ömer

6. Sofi Yusuf

7. Şeyh Ömere Duderi

  Fakı Ömer; tahsilini önce Kalike, Mele Menco adında bir İslam aliminin yanında devam eder. Daha sonra Serhad’a gider. Oradaki medreselerden mezun olur. Ömer artık melledir. İslami ilmine devam etmek ister. Bu amaçla, Bahça şeyhlerinin medresesinde kalır. Öğrenimine burada devam eder.

  Mele Ömer; Kurtalan ilçesinin Teylan köyünde bulunan Şeyh Kasım Kadiri tarikatına gider. Şeyh Kasım Mele Ömer’i sofileri ile tanıştırır. Kadiri Tarikatı vecibelerini yerinme getirmesi için sülüke kabul eder. İslami tarikatların temel kuralı olan dünya nimetlerinden kişisel hırslardan arınma, tarikat kurallarına uyum için kırk gün tecrite sülük denir. Bu vecibeleri yerine getiren Mele Ömer’e Şeyhlik Beratı verilir. Şeyh, şeyhlik alametleri olan cübbe, sarık, asa ile ilgili kia-tap ve belgeleri Mele Ömer’e verir.

  Mele Ömer bu alametlerle Duderya köyüne giderek Kadiri tekkesini açar. Yörede tanınmaya başlar, kısa sürede etkinliği artar. Çok sayıda sofi ve mürit edinir. Şeyh Ömeri Duderi olarak tanınır.

  Kulp ilçesinde itibar, saygınlığı ve nüfusu artar. Kadiri tekkesi önem kazanır. Bu sıralar halk arasında 93 harbi de denilen 1877 Osmanlı-Rus savaşı başlar. Hicri takvime göre 1293 yılında başlar bunun için 93 harbi denir. Osmanlı Devletince Şeyh Ömer’in yöredeki yetkinliği bilindiğinden padişah tarafından kendisine özel bir sancak verilir. Şeyh Ömer çok sayıda miridi ile bu sancakla cepheye gider. Büyük başarılar sağlar. Bu savaşta yaralanır, gazi olur, Duderya’ya döner. Şeyh Ömer’e verilen bu sancak, yöredeki aşiret, ağa, bey gibi feodallerin kavga ve çatışmalarında barış sembolü olarak şeyh tarafından çıkarılır. Sofi ve melleler eşliğinde çatışma alanına götürülür, ateşkes sağlanır. Daha sonra Şeyh öncülüğünde taraflar arasında Duderya’da barış sağlanır. Sonraki şeyhler de bu kuralı yerine getirmiştir. Taraflar barıştırılmıştır. Kavga ve ihtilafların sonlandırılması için bir barış sembolü olmuştur.  Sancak yörede çatışmaların yarattığı tahribat ve can kayıplarını önlemiş, taraflar barıştırılarak huzur sağlanmıştır.

  Şeyh Ömer’den önce Duderya köy merkezi, beş altı aileden meydana gelirdi. Nüfus yoğunluğu azdı. Şeyh Ömer’in Duderya köyüne yerleşmesi, Kadiri tekkesini kurması, medresenin açılması ile başka köylerden Duderya’ya çok sayıda aile gelip yerleşti. Köyün sosyal yapısı değişti.

  Şeyh Ömer’in vefatından sonra (1884) büyük oğlu Şeyh Zülküf halk arasında Şeyh efendi de denir. Babasının yerine geçti, Kadiri tekkesini devam ettirdi. Şeyh Zülküf’ün vefatından sonra, Şeyh Abdurrahman şeyhlik yaptı. Daha sonra Şeyh Salih ŞİMŞEK görev aldı. Uzun bir aradan sonra, Şeyh Heybet’in oğlu Şeyh Siraç ŞİMŞEK uzun süren zahmetli bir inşaatın yapılmasını sağladı, medrese binasını yaptı, şeyhlik görevini ifa etti. Şeyh Siraç ŞİMŞEK’in vefatından sonrs Şeyh Muhammed Hamdi Duderi halen medrese şeyhi olarak görev yapmaktadır. Duderya Köyü yöresinden gelen çok sayıda FAKİ (medrese öğrencisi) halen eğitim görmektedir. Şeyh Siraç tarafından yaptırılan çok amaçlı Duderya medresesi binası, bir külliyedir. İhtiyaçlara cevap verecek durumdadır.

 

Tarih Öğretmeni Taki EREN

Araştırmacı Tarih Öğretmeni Taki EREN
Okunma Sayısı: 2121

Yorum Ekle

YAZARIN DİĞER YAZILARI