ŞEYH MUHAMMED DUDERİ'NİN GELİNİ FATMA ZÜMRÜT

 Şeyh Muhammed Duderi'nin ağabeyi Şeyh İbrahim erken vefat eder. Çocukları Şeyh Hiyaseddin ve Şeyh Hüsamettin amcalarının korumasındadır. Amcam Şeyh Hıyaseddin'den bizzat dinledim. Amcamın yanından ayrılmazdık, medresede eğitim görür, zikirhanede müritlerin arasında bulunurduk. "Tekke mutfağında pişirilen karavanaya biz de dahildik, aileden biriydik. " derdi. Amcam Şeyh Bahaddin sürgün dönüşü Şeyhlik beratını alınca, babasının Duderya Nakşıbendi Tarikatı Tekkesi Şeyhi olarak görev yapıyordu. Amcam Şeyh Nureddin ve bizim evimiz Kulp merkezindeydi. Dini bayramlarda, özel günlerde, aşiretler arasındaki anlaşmazlıkların barışı için Duderya köyüne amcamı ziyarete giderlerdi. 

  Böyle bir fırsatı kaçırmamaya dikkat ederdik, ağlar sızlar, sonunda atın terkisine yetişir, neşeyle Duderya yoluna koyulurduk. Amcamın misafir salonu meleler, şeyhler, köylülerle doluydu. Şaşkın gözlerle etrafı yoklardık. En büyük özlemim köyü dolaşmaktı. Yaşıtımız akraba çocukları, köydeki çocukların yakın ilgisiyle gezerdik. Köydeki yaşamı merak ederdik. Şeyh Hiyaseddin amcanın evi önünde ne amaçla kullanıldığını bilmediğim bir düzenek çok ilgimi çekti. Gerilmiş uzun uzun ipler, tarak, ağaçtan yapılmış bir acaip alet... 

  Sonraki yıllarda Duderya'ya sık sık giderdim . Üniversite yıllarında amcam Şeyh Bahaddin'i muhakkak ziyaret ederdim, o da beni köye davet ederdi. Misafirler, yabancılar gittikten sonra özel görüşürdük. Amcam yörenin en birikimli alimi idi, sohbetinden keyif alır, bilmediklerimizi öğrenirdik. Duderya'da amcam Şeyh Hıyaseddin alçalgönüllü, esprili bir arkadaş gibiydi. Onun yanunda kendimizi çok rahat hissederdik.

 Fatma yengemin (amojin) evi önündeki dokuma tezgahı idi. Bizzat seccade dokurken de seyrettim. İlmik ilmik ipleri maharetli parmaklarına dolandırıyor, büyük bir maharetle tezgaha gerili ipler arasında ilmikliyordu. Bu dokuma tezgahında palas, kilim, seccade, heybe vs. dokuyırmuş. Köyden Kulp'a eve gelince gördüklerimi anneme anlattım heyecanla. Annem Fatma amojinin çok maharetli olduğunu, bizde onun yaptığı babama hediue ettiği namazlğı gösterdi. Kürt kilim, seccade, dokumacılık kültürünün , motiflerinin, renklerin bir yansıması, el emeği göz nuru ustaıklı bileşeniydi. Kısrağımızın eğeri üzerine konulan heybe de Fatma ZÜMRÜT amojinin elinden çıkmış, onun el emeğiydi. 

  Fatma amojin Badıkanlı, mele Tayyip'in kardeşidir, babası mele Süleyman'dır. Kilim, seccade,palas dokumacılığı ustasıdır. Köyde bu sanatı çocuklarına ve köy kızlarına da öğretmiştir. Fatma amojin aynı zamanda İslam ilmini okumuş bir erkek mele kadar bilgi sahibidir. Evi bir okul gibiydi. Evlerinde misafirdim. Belli bir saatte köy çocukları sekiz- on kişi geldiler. Herbirinin elinde birer kitapçık vardı. Hepsi el yazması kitapçıklar. Usulca dizilip yere oturdular. Fatma yenge 'başlayın' komutunu verdi. Yüksek sesle herbiri kendine verilmiş olan bir önceki ödevi okumaya başladılar. 

  Bu öğrencilerin okuma seviyesi aynı değildi. Ben de Kur-an'ı hatmetmiş bir eğitimden geçtiğim için okuduklarını anlıyordum. Fatma amojin, bir okestra şefi gibi dinliyor, hatalı okuyanı seç,yor, yanlışını düzeltiyor, doğru okuyanları başıyla onaylıyor, bir yandan da diğerlerine yeni ders veriyordu. Yanlış okumaya devam edeni azarlıyor, dikkatli okuması için uyarıyordu. Bir sonraki ders ödevini veriyor, iyi çalışıp gelmelerini tembih ediyordu. Bu sıkı disiplin ve düzene dayanamayan , tembellik eden çok sayıda Duderyalı çocuk terk etmiş, okuyamamış, kaçmıştır. Duderyalı çocukların bu disiplinle ilgii çok anısı vardır.

  Fatma amojini, onun maharetlerini kısa özetlemek istedim. 'Şeyh Muhammed Duderi Gelinleri' başlığı buı ayrıcalığı açıklıyor. Duderya tekkesi medresesi eğitiminde kadınların rolü büyüktür. Eğitim, öğretim, gelenek ve göreneklerde kadın eli, kadınların becerisi çok etkindir. Duderya halkı bu etkinliklerden yeteri kadar faydalanmıştır. 

 

 

 

Araştırmacı Tarih Öğretmeni Taki EREN
Okunma Sayısı: 1330

Yorum Ekle

YAZARIN DİĞER YAZILARI