• PANDEMİ SÜRECİNDEKİ İNSAN HAKLARI İHLALLERİ

 PANDEMİ SÜRECİNDEKİ İNSAN HAKLARI İHLÂLLERİ

 İnsan hakları tüm insanların ırk, dil, din, cinsiyet ayrımı yapılmadan sahip olduğu temel hak ve özgürlüklerdir. 2. Dünya Savaşı sonrası Birleşmiş Milletler tarafından tüm insanların hak ve özgürlüklerinin koruma altına alınması 1948 yılında imzalanan İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi birçok ulusal ve uluslararası yasanın zeminini oluşturmuştur. Bu bildirgenin üzerinden seneler geçmesine rağmen, tüm insanların eşit ve özgür olduğuna dair bir düzen hâlâ kabul görmemiştir.

 Tüm dünyayı maddi ve manevi yönden etkileyen pandemi sürecini her ülke farklı biçimde yönetmiştir. Bireysel, siyasal, ekonomik, sosyal ve kültürel hakların bir bütünü olan insan hakları salgın süreciyle beraber sekteye uğramıştır. Devletler de bu süreçte yurttaşlarını korumak yerine ekonomik menfaatlerini üstün tutarak birçok insan hakkı ihlâl etmiştir.

 Türkiye Cumhuriyeti hükümeti epidemiyolojik bilimsel kuralları benimseyen ilkeler yerine yasakçı anlayışı esas almıştır. Kolluk tedbirleri ve para cezası uygulamaları vatandaşları haklarından yoksun bırakılmasına sebep olmuştur. İktidara yakın kuruluşlar toplu etkinlik, dini ve düğün törenlerini hem tedbir almadan hem kurallara uymadan yaparken; muhalefet partilerin, demokratik örgütlerin tüm etkinliklerine pandemi süreci mazeret gösterilerek müsaade edilmemiştir.

 En temel insan hakkı olan yaşam hakkı bu süreçte ciddi bir zarar görmüştür. Hasta, vaka ve ölüm sayılarıyla ilgili saklanan veriler ve sürecin başarıyla yönetildiğine dair oluşturulan yanlış algılar yüzünden toplumun kapıldığı rehavet salgının artmasında büyük rol oynamıştır. Zamanında alınmayan tedbirler dolayısıyla da önlenebilecek birçok ölüm gerçekleşmiştir.

 Gelir dağılımındaki eşitsizlik insanların sağlık, eğitim, sosyal haklardan aynı oranda yararlanamamasına sebep olmuştur.  Artan hasta sayısı, devletin hastane kapasitelerinin yetersiz olduğunu orta koymuş ve farklı nedenlerle sağlık hizmeti alma gereksinimi duyan insanlar özel hastanelere gidemeyip sağlık hizmetine erişmekte zorluk çekmiştir. Tüm alanlarda olduğu gibi eğitim alanında da gelir düzeyi düşük olan öğrenciler mağduriyet yaşamışlardır. Uzaktan yapılan eğitimlerde öğrencilere aynı imkânlar tanınmamış; bilgisayarı, tableti, interneti olmayanlar bu süreçte eğitim alamamışlardır.

 İnfaz Kanununda yapılan değişiklikten siyasi tutuklular ve hükümlüler yararlanamamışlardır. Pandemi sürecinin cezaevlerinde nasıl yönetildiğine dair şeffaf olunmamıştır. Hasta, vaka ve ölüm sayıları hakkında kamuoyuna bilgi verilmemiştir. Sağlık sorunları sebebiyle hastaneye giden tutuklu ve hükümlüler hastane dönüşlerinde karantina uygulaması bahane gösterilerek tecritte kalmışlardır.

 Yaşanan bu süreç en çok da emekçilerin haklarına zarar vermiştir. Mevcut ekonomik krizden zarar gören işçi sınıfı,  pandemi süreciyle çok ciddi bir hak kaybına uğramıştır. Kimi “Evde Kal” uyarıları yapılırken toplu taşımalarla işe gidip çalışmak zorunda kalmış kimi yasaklar sebebiyle kapatılan mekanlar yüzünden devlet desteği almadığı için işsiz kalıp geçim sıkıntısı çekmiştir. İnsanlar yalnızca COVİD-19 virüsünün neden olduğu bulaşıcı hastalığın yanısıra bu süreçte çektikleri ekonomik güçlükler yüzünden artan intihar vakaları sebebiyle de hayatlarını kaybetmişlerdir.  

Av. Leyla Naz EREN